Podstawą prawną systemu egzaminów czeladniczych i mistrzowskich przeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne powołane przez izby rzemieślnicze jest Ustawa o rzemiośle oraz wydane na podstawie zawartej w niej delegacji rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie egzaminu czeladniczego, egzaminu mistrzowskiego oraz egzaminu sprawdzającego, przeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych (dostępne w sekcji „Akty prawne i uchwały” na stronie www projektu). Dokument ten określa szczegółowe warunki i tryb powołania komisji oraz przeprowadzania egzaminów, a także warunki dopuszczenia do egzaminu. Cechą charakterystyczną izbowych egzaminów jest ich otwartość i dostępność dla różnych grup kandydatów, tj. zarówno młodocianych absolwentów nauki zawodu u rzemieślnika, jak też osób dorosłych, poszukujących możliwości potwierdzenia kwalifikacji nabytych w drodze pracy zawodowej i przygotowania teoretycznego.
Egzamin w rzemiośle przeprowadza się w dwóch etapach: praktycznym i teoretycznym.
Etap praktyczny polega na samodzielnym wykonaniu przez zdającego zadań egzaminacyjnych sprawdzających umiejętności praktyczne.
Etap teoretyczny odbywa się w dwóch częściach: pisemnej i ustnej.
Część pisemna polega na udzieleniu przez zdającego odpowiedzi na pytania z zakresu następujących tematów:
-
rachunkowość zawodowa wraz z kalkulacją,
-
dokumentacja działalności gospodarczej,
-
rysunek zawodowy,
-
zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony p.poż.
-
podstawowe zasady ochrony środowiska,
-
podstawowe przepisy prawa pracy,
-
podstawowa problematyka prawa gospodarczego i zarządzania przedsiębiorstwem,
-
podstawy psychologii i pedagogiki,[tylko mistrz]
-
metodyka nauczania [tylko mistrz]
Część ustna polega na udzieleniu przez zdającego odpowiedzi na pytania z zakresu następujących tematów:
-
technologia,
-
maszynoznawstwo,
-
materiałoznawstwo.