Od 15 sierpnia 2024r. wszedł w życie obowiązek stosowania Standardów Ochrony Małoletnich (SOM) przez pracodawców i inne jednostki, które realizują działania określone w art. 21 Ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich.

Standardy to szczególny środek ochrony małoletnich przewidziany przez Ustawę z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom  przestępczością na tle seksualnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1304 ze zm.) oraz Ustawę z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks Rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1606).

W świetle obowiązujących przepisów do wprowadzenia Standardów Ochrony Małoletnich zobowiązuje się Izby Rzemieślnicze, Cechy i zrzeszonych pracodawców szkolących, m. in. młodocianych pracowników.
Znowelizowane przepisy zawierają szereg rozwiązań mających na celu lepszą ochronę dzieci przed przemocą i zapewnienie im kompleksowej pomocy w przypadku krzywdzenia, co pozwoli na kompleksową ich ochronę, a co za tym idzie wzmocnienie systemu przeciwdziałania przestępczości na ich szkodę.
W związku z powyższym podmioty, które realizują m.in. działania związane z edukacją, muszą wprowadzić do swojego funkcjonowania i skutecznie stosować procedury mające na celu ochronę małoletnich składające się łącznie na politykę ochrony małoletnich.

W przypadku braku ich wdrożenia przewidziane są kary pieniężne, które będzie nakładać, m. in. Państwowa Inspekcja Pracy.

Celem działania jest zapewnianie dzieciom (małoletnim) poniżej 18 r.ż. możliwości rozwoju zawodowego w poczuciu bezpieczeństwa. Dzięki transparentnym i pisemnym zasadom określonym w Standardach Ochrony Małoletnich pracodawca zobowiązuje się dokładać wszelkiej staranności, aby małoletni w jego przestrzeni mógł czuć się swobodnie i był chroniony przed przemocą.

W jednostce zaangażowanej w edukację małoletnich, które spełniają standardy ochrony dzieci:
- nie pracują osoby mogące zagrażać bezpieczeństwu dziecka,
- wszyscy pracownicy wiedzą, jak rozpoznawać symptomy krzywdzenia dziecka oraz jak podejmować interwencję w przypadku podejrzenia, że dziecko jest ofiarą przemocy - w jednostce lub w rodzinie,
- wszystkie dzieci mają stały dostęp do informacji, gdzie szukać pomocy w trudnych sytuacjach życiowych.

Standardy Ochrony Małoletnich
wersja skrócona (pełna wersja dokumentu w załączniku)

STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH – są to konkretne spisane reguły, zasady, praktyki, które gwarantują, że małoletni na terenie cechu/izby rzemieślniczej są bezpieczni, nie doznają krzywdzenia ze strony pracowników cechu/izby rzemieślniczej, a co więcej i rówieśników.

Cech/izba rzemieślnicza ustanowiła i wprowadziła w życie „Standardy Ochrony Małoletnich” przed krzywdzeniem i zapewnienia im bezpieczeństwa.
 

Rozdział 1
Objaśnienie terminów

1. Małoletni to każda osoba do ukończenia 18 roku życia.
2. Przez krzywdzenie małoletniego rozumie się zamierzone lub niezamierzone działanie osoby dorosłej lub innego małoletniego, które ujemnie wpływa na Wasz rozwój fizyczny lub psychiczny.
    

Rozdział 2
Polityka ochrony małoletnich w cechu/izby rzemieślniczej

1. Cech/izba rzemieślnicza posiada i stosuje dokument „Standardy Ochrony Małoletnich”, dostępny na stronie internetowej.
2. W dokumencie Standardy Ochrony Małoletnich zapisane są:
1. procedury zgłaszania podejrzeń oraz podejmowania interwencji, które określają krok po kroku, jakie działanie należy podjąć w sytuacji krzywdzenia małoletniego lub zagrożenia jego bezpieczeństwa ze strony osób obcych, członków rodziny, pracowników cechu/izby rzemieślniczej oraz rówieśników;
2. zasady ochrony danych osobowych małoletniego, które określają sposób przechowywania i udostępniania informacji o małoletnim oraz zasady ochrony wizerunku małoletniego które określają sposób jego utrwalania i udostępniania;
3. zasady dostępu małoletniego do Internetu w cechu/izbie rzemieślniczej oraz ochrony małoletnich przed szkodliwymi treściami;
4. zasady bezpiecznych relacji pracowników cechu/izby rzemieślniczej- małoletni, określające jakie zachowania są niedozwolone w kontakcie z małoletnim.
3. Wszyscy pracownicy cechu/izby rzemieślniczej, w tym wolontariusze oraz praktykanci, znają treść dokumentu Standardów Ochrony Małoletnich przed krzywdzeniem.
4. Kierownictwo cechu/izby rzemieślniczej wyznaczyło osobę (osoby) odpowiedzialną (odpowiedzialne) za monitoring realizacji Standardów Ochrony Małoletnich i jej(ich) rola oraz zadania są jasno określone.
5. W cechu/izbie rzemieślniczej jest wyznaczona osoba odpowiedzialna za monitoring bezpieczeństwa sieci komputerowej.
    

Rozdział 3
Rozpoznawanie i reagowanie na czynniki ryzyka krzywdzenia małoletnich

1. Wszyscy pracownicy cechu/izby rzemieślniczej w ramach wykonywanych obowiązków zwracają uwagę kiedy Tobie lub innemu małoletniemu dzieje się krzywda.

Wyróżnia się następujące, podstawowe formy krzywdzenia:

• przemoc fizyczna wobec małoletniego. Jest to działanie bądź zaniechanie, wskutek którego małoletni doznaje faktycznej fizycznej krzywdy lub jest nią potencjalnie zagrożony. Krzywda stanowi rezultat działania bądź zaniechania ze strony rodzica, opiekuna, osoby odpowiedzialnej za małoletniego, posiadającej nad nim władzę lub takiej, której ufa. O przemocy fizycznej mówimy zarówno w wymiarze jednorazowym, jak i powtarzającym się.
• przemoc psychiczna wobec małoletniego. Jest to przewlekła, niefizyczna, szkodliwa interakcja pomiędzy małoletnim a osobą za niego odpowiedzialną lub osobą, której małoletni ufa. Tak jak w przypadku przemocy fizycznej obejmuje zarówno działania, jak i zaniechania. Do przejawów przemocy psychicznej zaliczamy m.in.:

1.     niedostępność emocjonalną,
2.       zaniedbywanie emocjonalne,
3.       relację z małoletnim opartą na wrogości, obwinianiu, oczernianiu, odrzucaniu,
4.       nieodpowiednie rozwojowo lub niekonsekwentne interakcje z małoletnim,
5.       niedostrzeganie lub nieuznawanie indywidualności małoletniego,
6.        niedostrzeganie lub nieuznawanie granic psychicznych między małoletnim a osobą odpowiedzialną,
7.       nieodpowiednią socjalizację, demoralizację,
8.       sytuacje, w których małoletni jest świadkiem przemocy

• przemoc seksualną wobec małoletniego (wykorzystywanie seksualne małoletniego). Jest to angażowanie małoletniego przez osobę dorosłą lub innego małoletniego w aktywność seksualną. Dotyczy sytuacji, gdy nie dochodzi do kontaktu fizycznego (np. ekshibicjonizm, molestowanie werbalne - np. prowadzenie rozmów o treści seksualnej nieadekwatnej do wieku małoletniego, komentowanie w sposób seksualny wyglądu i zachowania małoletniego, zachęcanie do kontaktu z treściami pornograficznymi, grooming - strategie nieseksualnego uwodzenia małoletniego z intencją nawiązania kontaktu seksualnego w przyszłości) i gdy do takiego kontaktu dochodzi (sytuacje takie jak: dotykanie małoletniego, zmuszanie małoletniego do dotykania ciała sprawcy, stosunek seksualny). Każda czynność seksualna podejmowana z małoletnim przed ukończeniem 15 roku życia jest przestępstwem. W przypadku małoletnich mówimy o wykorzystaniu seksualnym, kiedy między wykorzystującym (dorosły, inny małoletni) a wykorzystywanym (małoletnim) z uwagi na wiek lub stopień rozwoju zachodzi relacja władzy, opieki czy zależności. Do innej formy wykorzystywania seksualnego małoletnich zalicza się wyzyskiwanie seksualne. Jest to jakiekolwiek: faktyczne lub usiłowane nadużycie podatności małoletniego na zagrożenia, przewagi sił lub zaufania - w celu seksualnym. Wyzysk seksualny obejmuje (chociaż nie jest to konieczne)  czerpanie  zysków  finansowych,  społecznych  lub  politycznych z wykorzystania seksualnego. Szczególne zagrożenie wyzyskiem seksualnym ma miejsce podczas kryzysów humanitarnych. Zagrożenie wyzyskiem seksualnym dotyczy zarówno samych małoletnich, jak i opiekunów prawnych tych małoletnich mogących paść ofiarą wyzysku.

2. Przemocy możecie doświadczyć ze strony innych rówieśników, rodziców lub opiekunów, osób trzecich (osób, z którymi miałaś kontakt czy pracowników cechu/izby rzemieślniczej).
3. Zasady bezpiecznych relacji pracowników cechu/izby rzemieślniczej z małoletnimi ustalone w cechu/izbie rzemieślniczej znajdują się w załączniku do niniejszych Standardów.
    

Rozdział 4
Procedury interwencji w przypadku krzywdzenia małoletnich

1. W przypadku doświadczenia jakiejkolwiek z wyżej wymienionych form krzywdzenia ze strony osób dorosłych lub innych rówieśników zawiadom osobę odpowiedzialną za przyjmowanie zgłoszeń lub kierownictwo cechu/izby rzemieślniczej.
2. Wówczas stosownie do zgłoszonej sytuacji zostanie uruchomiona odpowiednia procedura.
    

Rozdział 5
Zasady ochrony wizerunku małoletnich

1. Cech/izba rzemieślnicza uznając Twoje prawo do prywatności i ochrony dóbr osobistych zapewnia najwyższe standardy ochrony Twoich danych osobowych oraz Twojego wizerunku zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
2. Zgodę na publikację Twojego wizerunku wyrażają w formie pisemnej rodzice lub opiekunowie prawni.
    

Rozdział 6
Zasady dostępu małoletnich do Internetu

1. Cech/izba rzemieślnicza zapewnia Ci dostęp do Internetu, jednocześnie podejmuje działania zabezpieczające dostępem do treści, które mogą stanowić zagrożenie dla Twojego prawidłowego rozwoju. W cechu/izbie rzemieślniczej zainstalowane jest i aktualizowane oprogramowanie zabezpieczające.
2. Z Internetu możesz korzystać jedynie pod nadzorem pracownika cechu/izby rzemieślniczej.
    

Rozdział 7
Monitoring stosowania Standardów

1. Raz w na dwa lata dokonywana jest analiza realizacji Standardów Ochrony Małoletnich i w razie potrzeby kierownictwo cechu/izby rzemieślniczej wprowadza do Standardów niezbędne zmiany i ogłasza pracownikom cechu/izby rzemieślniczej, małoletnim i ich opiekunom nowe brzmienie Standardów.
    

Rozdział 8
Zasady udostępniania małoletnim i ich opiekunom Standardów
do zapoznania się z nimi i ich stosowania

1. Dokument „Standardy Ochrony Małoletnich” jest dokumentem cechu/izby rzemieślniczej ogólnodostępnym dla pracowników cechu/izby rzemieślniczej, małoletnich oraz ich opiekunów.
2. Cechy/izby rzemieślnicze udostępniają Standardy Ochrony Małoletnich na swojej stronie internetowej (o ile cech/izba rzemieślnicza posiada stronę internetową) oraz wywieszają w widocznym miejscu w swoim lokalu, w wersji zupełnej oraz skróconej, przeznaczonej dla małoletnich. Wersja skrócona stanowi załącznik do niniejszych Standardów. Obowiązkiem rodziców/opiekunów prawnych jest zaznajomienie się ze Standardami i wynikającymi z nich zasadami ochrony małoletnich przed krzywdzeniem. W tym celu mogą wypełnić Oświadczenie o zapoznaniu się ze Standardami Ochrony Małoletnich rodziców/opiekunów prawnych i ich małoletnich, stanowiące załącznik do niniejszych Standardów.
    

Rozdział 9
Przepisy końcowe

1. Standardy wprowadzone przez cech/izbę rzemieślniczą wchodzą w życie z dniem ich ogłoszenia.
2. Ogłoszenie następuje w sposób dostępny dla pracowników cechu/izby rzemieślniczej, małoletnich i ich opiekunów, w szczególności poprzez wywieszenie w miejscu ogłoszeń dla pracowników lub poprzez przesłanie tekstu drogą elektroniczną oraz poprzez zamieszczenie na stronie internetowej, o ile cech/izba rzemieślnicza posiada stronę internetową.
3. Podmioty współpracujące z cechem/izbą rzemieślniczą w przypadku, gdy ich działalność obejmuje kontakt z małoletnimi, są zobowiązane do przestrzegania niniejszych Standardów.

       Gdzie skierować opiekuna potrzebującego wsparcia dla siebie i małoletniego?

• Lokalne ośrodki pomocy społecznej – oprócz wsparcia ekonomicznego, prawnego, mieszkaniowego, rzeczowego itd. wiele ośrodków oferuje również warsztaty podnoszenia umiejętności wychowawczych, kursy kompetencji rodzicielskich czy zajęcia w ramach
• „Akademii rodziców”. W OPS-ie istnieje ponadto możliwość uzyskania pomocy asystenta rodziny (na wniosek rodziców), a także zawnioskowania o asystenta osobistego osoby z niepełnosprawnością, jeśli rodzina posiada pod opieką dziecko z orzeczeniem o niepełnosprawności. Dla wielu rodzin możliwość uzyskania wsparcia asystenckiego jest tym, co ratuje dziecko i rodzinę przed trwałym kryzysem! Pomoc OPS-u jest nieodpłatna.
• Ośrodki interwencji kryzysowej – placówki prowadzone przez Oferują pomoc osobom, które doświadczają trudnej sytuacji życiowej i braku równowagi psychicznej na skutek m.in.: śmierci bliskiej osoby, choroby własnej, dziecka czy innej bliskiej osoby, rozwodu/rozstania, konfliktów w rodzinie, zagrożenia przemocą. W ośrodku prowadzone jest poradnictwo psychologiczne, interwencja kryzysowa, krótkoterminowa psychoterapia, organizowane są warsztaty i grupy wsparcia. Pomoc OIK-u jest nieodpłatna.
• Poradnie psychologiczno-pedagogiczne – świadczą pomoc diagnostyczną i konsultacyjną, organizują kursy psychoedukacyjne i podnoszące kompetencje rodzicielskie (np. szkoła dla rodziców, warsztaty pozytywnej dyscypliny, warsztaty dla rodziców dzieci z ADHD). Pracują w nich zespoły orzecznicze, umożliwiające uzyskanie m.in. orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju, orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania. Pomoc w publicznej poradni psychologiczno- pedagogiczneh jest bezpłatna.
• Specjalistyczne poradnie rodzinne – publiczne ośrodki świadczące pomoc psychologiczną i wsparcie dla par i rodzin. Udzielają konsultacji indywidualnych i rodzinnych, prowadzą psychoterapię dzieci i dorosłych, organizują warsztaty i grupy dla rodziców. Pomoc SPR jest bezpłatna.
• Ośrodki wczesnej interwencji – oferują kompleksową, skoordynowaną, wielospecjalistyczną pomoc dzieciom do lat 7 oraz ich opiekunom (w zakresie opieki nad dzieckiem). OWI działają w ramach NFZ, potrzebne jest skierowanie od lekarza. W OWI dziecko może liczyć na in.: terapię wczesnego wspomagania rozwoju, fizjoterapię, zajęcia logopedyczne i inne. OWI oferują pomoc dzienną i bezpłatną.
• Ośrodki wsparcia dziennego (dawniej „świetlice środowiskowe”) – pobyt dziecka w takim ośrodku trwa kilka godzin (głównie po lekcjach), jest bezpłatny i dobrowolny, a oferta kierowana jest przede wszystkim do rodzin borykających się z trudnościami wychowawczo-opiekuńczymi, które wychowują dzieci w wieku W ośrodkach wsparcia dziennego dzieci mogą otrzymać posiłek, pomoc w odrabianiu lekcji, uczestniczyć w zajęciach socjoterapeutycznych, kompensacyjnych i innych.
• Środowiskowe centra zdrowia psychicznego dla dorosłych oraz środowiskowe centra zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży – oferują wsparcie dla dzieci oraz rodziców doświadczających kryzysu psychicznego i trudności rodzicielskich w formie indywidualnej, grup terapeutycznych i warsztatów. Centra działają w ramach NFZ.
• Centra pomocy dzieciom – są to miejsca, w których dzieci pokrzywdzone przestępstwem oraz ich opiekunowie otrzymują pod jednym dachem kompleksową i interdyscyplinarną Oznacza to, że sprawę dziecka, które trafi pod opiekę centrum, prowadzi od początku do końca grupa tych samych profesjonalistów. Na spotkaniach zespołu interdyscyplinarnego wspólnie podejmują decyzję, jakiego rodzaju wsparcia potrzebuje dziecko i jego opiekunowie. Strategię pomocy realizują − na ile jest to możliwe – pracownicy szkoły: psycholodzy, lekarze, pracownik socjalny. Odbywa się tu również przesłuchanie sądowe dziecka, jeśli jest to potrzebne. Mapę tych miejsc znajdziesz na stronie: https://centrapomocydzieciom.fdds.pl/.
• Ogólnopolskie i lokalne organizacje pozarządowe zajmujące się wspieraniem rodziców i Warto zachęcić rodziców, aby sprawdzili i poszukali oferty dla siebie. Wśród dostępnych możliwości są między innymi: grupy wsparcia (dla rodziców małych dzieci, dla rodziców w żałobie, dla rodziców dzieci z niepełnosprawnością, itd.), konsultacje i terapie psychologiczne, warsztaty i zajęcia psychoedukacyjne dla rodziców, warsztaty dla dzieci.
• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży 116111 prowadzony przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę, - bezpłatny, anonimowy, całodobowy, w języku polskim, ukraińskim i rosyjskim; https://116111.pl
• Dziecięcy Telefon Zaufania Rzeczniczki Praw Dziecka 800121212 – bezpłatny anonimowy,
• całodobowy, w języku polskim, ukraińskim i rosyjskim, https://800121212.pl